Kur'an-ı Kerim, Arapça indirilen bir kitaptır ve Arap alfabesinin harfleriyle yazılmıştır. Dolayısıyla Kur'an okuyabilmek için önce bu alfabenin harflerini tanımak gerekiyor. Arap alfabesinde 28 harf bulunmaktadır ve hepsi de sessiz harflerdir. Harfin altına ve üstüne konan hareke ve işaretlerle seslendirilirler. Hafız Davut Kaya Diyanet İşleri Başkanlığı Din İşleri Yüksek Kurulu Uzmanı

Hepsi sessiz olan Arap alfabesinin harflerini seslendirmek, harflerin altına ya da üstüne konulan hareke ve işaretlerle mümkün olmaktadır.

Bu derste ilk 4 harfi tanıyarak okuyacağız. Harfleri, üstün, esre, ötre, tenvin, cezm ve şedde ile seslendireceğiz.

Bu derste ج ح خ harflerinin hareke ve işaretlerle okunuşunu göreceğiz.

harflerinin hareke ve işaretlerle okunuşları " د " harfi dil ucunun iki üst ön dişlerin iç tarafının ortasına değmesiyle çıkar. İnce okunur

س ش ص ض Harflerinin Hareke ve İşaretlerle Okunuşları

ط ظ ع غ harflerinin hareke ve işaretlerle okunuşları

ف ق ك ل harflerinin hareke ve işaretlerle okunuşları

م ن و ه ى harflerinin hareke ve işaretlerle okunuşları

Kur'an-ı Kerimde üç harf peltek okunur. Bunlar ث ذ ظ.

Kalın okunan harfler 7 tanedir. Bunlar خ ص ض ط ظ غ ق Bu harfler her hareke ve konumda kalın okunurlar.

İnce okunan harfler 21 tanedir. Bunlar ا ب ت ث ج ح د ذ ر ز س ﺵ ﻉ ف ك ل م ن و هـ ي 'dir.

Bu bölümde harflerin kelimenin başında, ortasında ve sonunda yazılış şekilleri anlatılmaktadır.

Kur'an-ı Kerimin yazıldığı harfler uzattıran bir sebep olmadıkça uzatılmadan sadece harekesiyle okunurlar.

Sakin olan و harfi kendisinden önce gelen ötre harekeli harfi uzattırır.

Sakin olan ي harfi kendisinden önce gelen esre harekeli harfi uzattırır.

Elif, bu harfin harekesiz olma hali demektir ki kendisinden önce gelen üstün harekeli harfi uzattırır.

Üstün harekeli harfi ا (Elif) uzattırır. Ancak harekesiz olan و veya ى harfleri de bazı kelimelerde kendisinden önceki üstün harekeli harfi uzattırırlar.

Kelimenin asıl harflerinden olmayan ancak kelimenin ya da harfin sonuna bitişen ﻪ (ha) harfi, kendisinden önceki harfin harekeli olması halinde uzatılarak okunur.

Uzatma harflerinin açıktan gözükmediği ancak uzatmayı ifade etmek için harfin üstüne ya da altına gelen dik uzatma işaretleri vardır ki bulunduğu harfi uzatarak okutur.

مد yazısı, altında bulunduğu harfin uzatılarak okunmasını sağlar.

Her uzatmanın ölçüsü eşit değildir. Uzatma kuralına göre ölçüler değişiklik arz ederler. Uzatmalar genel olarak iki başlık altında ifade edilir: - Meddi Tabii - Meddi Fer'i Meddi Tabii: Yalnızca uzatma durumlarından birisiyle oluşan med çeşididir ki daha uzun med yapmayı gerektiren bir sebep bulunmamaktadır. Bu med çeşidinin uzatma ölçüsü yalnızca 1 elif miktarıdır. Bir elif miktarı, okuma hızına göre harekeli iki harfi okuma süresi kadar bir zamandır. Kelimenin neresinde yer alırsa alsın, şartlar ne olursa olsun, ister geçiş, ister duruş hali olsun, bu ölçü mutlaka korunmalıdır. Okuyucunun bu ölçüyü ihlal ederek daha çok uzatması ciddi bir hatadır. Meddi tabiiye uymak Kur'an-ı Kerim'in okuma ayarlarına tabi olmak demektir.

Uzatma miktarı yönünden meddin ikinci çeşidi ise Meddi Fer'i'dir. Uzatmanın var olduğu yerde daha çok uzatmayı gerektiren hemze ya da sükunun bulunması ile oluşan meddi ifade eder ki buna ek med ya da ilave med denmektedir.

Med harfinden hemen sonra ancak ayrı kelimede hemzenin yer almasıyla oluşur ve dört elif miktarı uzatılarak okunur.

SÜKUN İLE OLUŞAN İLAVELİ MEDLER Bunlar; - Medd-i Lazım - Medd-i Ârız - Medd-i Lîn olarak 3 kısımdır. Medd-i Lazım: Med harfinden sonra daima var olan bir sükun ile oluşur ki bu sükuna Sükun-u Lazım denir. Medd-i Lazım 4 elif miktarı uzatılır ve 4 çeşidi vardır: 1- Med harfinden sonra gelen sükun şedde olarak bulunur ve kelimede olur. 2- Med harfinden sonra gelen sükun cezm olarak bulunur ve kelimede olur. 3- Med harfinden sonra gelen sükun şedde olarak bulunur ve harfte olur. 4- Med harfinden sonra gelen sükun cezm olarak bulunur ve harfte olur.

Med harfinden sonra gelen harekeli harfin, sakin olarak okunması ile oluşur ki bu sükuna Sükunu arız denir. Bu harfin harekesi üstün, esre veya ötre olabilir. Meddi arızın uzatılması caiz olduğu için en az 1 elif olmak üzere ile 4 elif miktarı uzatılabilir. Bu meddin uzatma ölçüsü okuma hızına ve nefese bağlı olarak uygulanabilir. Yavaş okuması halinde dahi nefesin yeterlilik durumuna göre 1 ya da 2 elif miktarı uzatılarak da durulabilir.

Meddi Linde cezimli vav yada ya harfinin uzatılarak okunması söz konusudur. Öncesinde üstün hareke olan, sonrasında ise sükun bulunan; kendileri ise cezimli olan vav veya ya harflerinin uzatılarak okunmasına Medd-i Lin denir. Bu durumdaki cezimli olan vav veya ya harflerinden sonraki sükun, sükunu arız olabilir ya da devamlı var olan sükunu lazım olabilir.

Tenvin; iki üstün, iki esre, iki ötreye denir. Nunu sakin ise cezimli nun demektir. Bu ikisi de cezimli nun sesi vermektedirler ki bunlarla aynı kurallar uygulanır. Tenvin veya nunu sakinin kendisinden sonra gelen her bir harfle bir okunma şekli vardır. Bunlarla oluşan kurallar birkaç grup olarak şu başlıklarla ifade edilirler...

Ğunne olmaksızın yapılan idğam demektir. Bu vesile ile İdğam ve Ğunne'nin ne demek olduğunu da kısaca görelim: -İdğam, yanyana gelen iki harften birincisini ikincisine katmak, girdirmek, birlikte okumak demektir. -Ğunne ise genizden gelen ses demektir. İdğamı Bilağunne, tenvin veya nunu sakinden sonra lam ve ra harfinden birisinin gelmesi ile olur. Bu durumda tenvin veya nunu sakin, kendisinden sonraki harfe idğam edilerek şeddeliymiş gibi okunur.

Tenvin veya nunu sakinden sonra ya mim nun vav harflerinden birisi gelmesi ile olur. Bu durumda tenvin veya nunu sakin, kendisinden sonraki harfe idğam edilerek okunur.

Tenvin veya nunu sakini, kendisinden sonra gelen ا ح خ ﻉ ﻍ ه harflerinden birisinin yanında açıktan ve ayrı olarak okumaktır.

Tenvinden veya nunu sakinden sonra te, se, cim, dal, zel, ze, sin, şin, sad, dad, ta, za, fe, gaf, kef harflerinden birisinin gelmesi halinde tenvinin veya nunu sakinin gizlenerek okunmasıdır. Bu durumda tenvin veya nunu sakin sonraki harfe idğam edilmez, ayrı da okunmaz, sadece ğunne sesi çıkarılır.

İdğam, yanyana gelen iki harften birincisini ikincisine katmak, girdirmek, birlikte okumak demektir. İdğamın birkaç çeşidi vardır. Bunlar: - İdğam-ı Bila-Ğunne - İdğam-ı Meal-Ğunne - İdğam-ı Misleyn İdğam-ı Bila-Ğunne ve İdğam-ı Meal-Ğunne konuları, tenvin ve nun-u sakin bölümünde ele alınmıştı. İdğam-ı Misleyn: Aynı harften iki tane yan yana gelmesi ve birincisinin cezimli olması halinde cezimli olan birincisini ikincisine idğam etmektir. idğam edilen bu harfler şeddeli halde okunurlar.

Bu idğam çeşidinin harfleri 3 grupta olup her bir grupta yer alan harfler kendi aralarında idğam edilirler. 1. Gruptaki harfler: " ﻂ ﺪ ﺖ " harfleridir. Bunlardan birisi önce ve cezimli olarak gelirse aynı grup harflerinden solup sonra gelene idğam edilir. Bu uygulamada dikkat edilecek en önemli husus şudur: Diğer örnekler idğam halinde şeddeli okunmasına rağmen " ﺍَحَطْتُ " " بَسَطْتَ " vb. kelimeler tam şeddeli okunmayıp ﻂ harfi belirtilmelidir. 2. Gruptaki harfler: " ﻆ ﺬ ﺚ " harfleridir. Bu harflerin de kendi aralarında idğamları yapılır ki önce gelen sonrakine katılarak şeddeli okunurlar. 3. Gruptaki harfler: " ب م " harfleridir. Bu harflerden sadece " ب " harfi önce gelmesi halinde sonra gelen " م " harfine idğam edilerek şeddeli halde okunur.

Bu idğam çeşidinin harfleri 2 gruptur. 1. Gruptaki harfler: " ل ر " harfleridir. Bu harflerden yalnızca ل harfinin önce gelmesi halinde idğam yapılır. 2. Gruptaki harfler: " ق ك " harfleridir. Bunlardan ق harfi önce gelmesi halinde ك harfine idğam edilir.

Kelimenin başında yer alan ve "ا ل" (Elif-Lâm) takısı da denilen lâm-ı ta'rif'ten sonra "ت ث د ذ ر ز س ﺵ ص ض ط ظ ل ن" harflerinden birinin gelmesi halinde ل harfinin sonraki harfe idğam edilmesidir. Bu idğam ile ل harfi hiç okunmayıp sonraki harf şeddeliymiş gibi okunur. Bu konuda dikkat edilmesi gereken en önemli husus şudur: İdğam-ı Şemsiyye asla idğam-ı Misleyn değildir. Her ne kadar şeddeli yazılsa ve okunsa da Lam harfi kendisinden sonrakine idğam edildiği için idğam-ı Misleyn olmaz.

İzhar-ı Kameriyye, "ا ل" (Elif-Lâm) takısından sonra اَبْغِ حَجَّكَ وَخَفْ عَقِيمَهُ harflerinden birisinin gelmesi halinde ل (Lâm) harfinin cezimle okunması demektir.

Cezimli Mim'in Okunması: Buna 'Mim-i Sakin'in halleri' de denmektedir. Cezimli Mim harfi kendisinden sonra gelen harfe göre 3 şekilde okunur: 1. Cezimli mim kendisinden sonra yine م (mim) harfi gelmesi halinde idğam-ı misleyn olarak şeddeli halde okunur. 2. Cezimli mim kendisinden sonra ب (ba) harfi gelmesi halinde ihfa olarak okunur ki buna dudak ihfası, İhfa-i Şefevi denir. 3. Cezimli mim kendisinden sonra ب (ba) ve م (mim) harfinin haricinde herhangi bir harfin gelmesi halinde izhar olarak okunur ki buna da dudak izharı, izhar-ı Şefevi denir.

Tutma, okuma esnasında bazı kuralların uygulanması halinde çıkan sesin üzerinde bir müddet beklemektir. Tutmanın temel sebebi ğunne sıfatıdır. Bu sıfat yalnızca mim ve nun harflerinde vardır.

Kalkale, harf okunurken kuvvetli ses duyulacak şekilde harfin çıkış yerinin sarsılması demektir. Kalkale, beş harfin cezimli okunması halinde yapılır. Kalkale harfleri: ق ,ط ,ب ,ج ,د

Sekte, okuma esnasında nefes almadan kısa bir müddet sesi kesmek demektir. Kur'an-ı Kerim'de 4 yerde sekte bulunmaktadır. Bunlar: 1- Kehf Sûresinin 1. ayetinin sonundaki عِوَجًا kelimesindedir. Burada عِوَجَا şeklinde uzatarak, nefes almaksızın kısa bir duruş yapıp قَيِّمًا diye okumaya devam edilir. 2- Yasîn Sûresinin 52. ayetindeki مَرْقَدِنَا kelimesindedir. Burada مَرْقَدِنَا diye uzatarak, nefes almadan kısa bir duruş yapıp هٰذَا diye okumaya devam edilir. 3- Kıyame Sûresinin 27. ayetindeki مَنْ kelimesinin sonundadır. Burada مَنْ dedikten sonra nefes almadan kısa bir duruş yaparak رَاقٍ diye okumaya devam edilir. 4- Mutaffifîn Sûresinin 14. ayetindeki بَلْ kelimesinin sonunda uygulanır. Burada بَلْ dedikten sonra nefes almadan kısa bir duruş yaparak رَانَ diye okumaya devam edilir.

Zamir, kelimenin asıl harflerinden olmayıp kelimenin sonuna gelen ه harfidir. Zamir, kendisinden önceki harfin harekeli olması halinde uzatılarak okunur. Ancak kendisinden önceki harfin harekesiz olması halinde zamirler uzatılmadan okunurlar.

Ra harfi kalın veya ince okunduğu durumlar şu şekildedir: - Ra harfi üstün veya ötre hareke ile kalın okunur. - Ra harfi esre hareke ile ince okunur. - Ra harfi sakin olup kendisinden önceki harfin harekesi üstün veya ötre olursa kalın okunur. - Ra harfi sakin olup kendisinden önceki harfin harekesi esre olursa ince okunur. - Ra harfi sakin, öncesindeki harf de sakin olup daha önceki harfin harekesi üstün veya ötre olursa kalın okunur. - Ra harfi sakin, öncesindeki harf de sakin olup daha önceki harfin harekesi esre olursa ince okunur. Ra harfinin şeddeli okunmasında iki durum vardır: - Şeddeli ra, harekesi ile okunacaksa şedde ile gelen hareke esas alınır. Öncesindeki harekeye itibar edilmez. - Şayet ra harfinde durulacaksa ra'nın harekesine değil öncesindeki harekeye itibar edilir. Ra harfinin okunmasında dikkat edilecek en önemli husus, harfin kendi mahrecinden, kendi sesiyle çıkarılmasıdır. Ağız içinde oluşan ve bir yere dayanmayan uğultu şeklindeki bir ses Ra harfini temsil edemez. Öncesinde esre hareke olan ama kendisinde üstün ya da ötre hareke bulunan Ra harflerinde dururken ince okunmasına riayet edilmelidir.

Vakıf ve Secavend

Huruf-u Mukattaa

Hız yönünden okuma usulü; - Tahkik - Tedvir - Hadr Tahkik: Harflere hakkını vererek, tecvid kurallarının nihai ölçülerini kullanarak okumak demektir. Hadr: Sahih olan en hızlı okuma halidir ki harflere hakkını vererek tecvid kurallarının gereğini en alt seviyede uygulayarak okumak demektir. Tedvir: Orta süratte okumaktır ki bu usulde tahkikten daha hızlı okunur ve fer'i medler tahkikdeki uzatma ölçüsünden bir elif miktarı daha kısa uzatılır.

Kur'an Okumada Dikkat Edilecek Hususlar

Okumada Taklidin Yeri ve Dikkat Edilecek Hususlar

Sübhâneke